Otyłość to przewlekła choroba metaboliczna wynikająca z zaburzonego bilansu energetycznego. Oznacza to, że organizm przyjmuje więcej kalorii, niż spala, co prowadzi do odkładania się tkanki tłuszczowej. Najczęściej otyłość diagnozuje się za pomocą wskaźnika masy ciała (BMI) – wartość wynosząca 30 kg/m² lub więcej oznacza otyłość. Tkanka tłuszczowa, gromadząc się nadmiernie, powoduje wiele problemów zdrowotnych, jak choroby serca, cukrzyca typu II, a także stłuszczenie wątroby. Dlaczego tyjemy? Poznaj przyczyny otyłości!

Spis treści

1. Najczęstsze przyczyny otyłości: poznaj je wszystkie

2. Skutki i powikłania otyłości

3. Diagnostyka i profilaktyka otyłości

4. Otyłość a stłuszczenie wątroby

Najczęstsze przyczyny otyłości: poznaj je wszystkie

Rozwój otyłości wynika z połączenia czynników środowiskowych, genetycznych, psychologicznych i zdrowotnych. Co może być powodem otyłości? Poniżej szczegółowo omawiamy przyczyny.

Czynniki środowiskowe

Czynniki środowiskowe są jednym z kluczowych elementów wpływających na rozwój otyłości. Obecnie, w krajach wysoko rozwiniętych, styl życia sprzyja przejadaniu się oraz braku aktywności fizycznej, co znacząco wpływa na przyrost masy ciała. Jeśli zastanawiasz się, z czego bierze się otyłość, główne czynniki środowiskowe to:

• Niewłaściwe nawyki żywieniowe – spożywanie przetworzonej żywności bogatej w tłuszcze, cukry proste oraz sól. Produkty te są łatwo dostępne, szybkie w przygotowaniu i relatywnie tanie, co sprzyja ich nadmiernemu spożyciu.

• Brak ruchu – siedzący tryb życia, związany z pracą biurową, częstym korzystaniem z samochodu i spędzaniem wolnego czasu przed ekranami. Aktywność fizyczna, która powinna być codziennym elementem życia, jest rzadkością.

• Przewlekły stres – długotrwały stres wpływa na produkcję hormonów stresu, takich jak kortyzol, który zwiększa łaknienie na produkty wysokokaloryczne. Stres często wywołuje potrzebę „jedzenia emocjonalnego”, szczególnie produktów bogatych w cukry i tłuszcze.

• Nieodpowiednie przyrządzanie posiłków – smażenie czy stosowanie tłustych sosów zwiększają wartość kaloryczną jedzenia.

Czynniki genetyczne i dziedziczone nawyki

Genetyka również odgrywa rolę w rozwoju otyłości. Niektóre osoby mają genetyczne predyspozycje, które mogą wpływać na metabolizm, sposób odkładania się tkanki tłuszczowej i regulację apetytu. Dlaczego tyjemy? Badania pokazują, że mutacje w genie FTO mogą zwiększać ryzyko otyłości, wpływając na regulację uczucia głodu i sytości. Często też otyłość u członków rodziny wynika nie tyle z genetyki, co z powielania niezdrowych wzorców żywieniowych i niskiej aktywności fizycznej.

Zaburzenia emocjonalne

Często zapomina się, jak duży wpływ na otyłość mają czynniki psychologiczne. Problemy emocjonalne, stres czy depresja mogą prowadzić do nadmiernego objadania się i niezdrowych nawyków żywieniowych. Wymienić można:

• Jedzenie emocjonalne – wiele osób w stresie lub przy obniżonym nastroju sięga po jedzenie jako formę poprawy samopoczucia.

• Kompulsywne objadanie się – jest to zaburzenie charakteryzujące się niekontrolowanymi epizodami spożywania dużej ilości jedzenia.

Zaburzenia hormonalne

Zaburzenia endokrynologiczne mogą znacząco wpływać na zdolność organizmu do regulacji masy ciała, prowadząc do przyrostu tkanki tłuszczowej nawet przy umiarkowanej diecie. Największy wpływ na rozwój otyłości mają:

• Choroba Cushinga – nadmierna produkcja kortyzolu prowadzi do odkładania się tłuszczu głównie w okolicach brzucha.

• Niedoczynność tarczycy – zaburzenia tarczycy wpływają na tempo metabolizmu, co może powodować przybieranie na wadze.

• Zespół policystycznych jajników (PCOS) – u kobiet PCOS wiąże się z zaburzeniami metabolicznymi i hormonalnymi, które sprzyjają gromadzeniu tłuszczu w organizmie.

Działania niepożądane leków

Niektóre leki mogą mieć wpływ na wzrost masy ciała, poprzez zaburzenie metabolizmu lub zwiększenie apetytu. Zaliczamy do nich między innymi:

• Glikokortykosteroidy – leki te mogą zwiększać apetyt i powodować odkładanie się tłuszczu.

• Leki przeciwdepresyjne i przeciwpsychotyczne – niektóre z nich wpływają na poziom hormonów regulujących apetyt.

• Insulina – w niektórych przypadkach stosowanie insuliny może prowadzić do wzrostu masy ciała.

Skutki i powikłania otyłości

Otyłość jest poważnym zagrożeniem zdrowotnym. Zwiększa ryzyko wystąpienia licznych chorób, wpływając negatywnie na jakość życia i długość jego trwania. Może ona skutkować rozwojem różnych chorób, takich jak:

1. Metaboliczne:

• Insulinooporność i cukrzyca typu II – otyłość prowadzi do zaburzenia metabolizmu glukozy, zwiększając ryzyko rozwoju cukrzycy.

• Stłuszczenie wątroby – nadmiar tłuszczu odkłada się w wątrobie, co prowadzi do jej uszkodzenia.

2. Sercowo-naczyniowe:

• Nadciśnienie tętnicze – dodatkowa tkanka tłuszczowa zwiększa opór naczyń krwionośnych.

• Miażdżyca – wysoki poziom cholesterolu i zaburzenia lipidowe sprzyjają odkładaniu się płytki miażdżycowej.

3. Nowotwory – otyłość jest czynnikiem zwiększającym ryzyko rozwoju różnych nowotworów, w tym raka piersi, jelita grubego i trzustki.

4. Problemy na tle psychicznym – osoby z otyłością często zmagają się z niską samooceną i depresją, co może prowadzić do izolacji społecznej.

Diagnostyka i profilaktyka otyłości

Otyłość można diagnozować za pomocą wskaźników takich jak BMI czy procentowa zawartość tkanki tłuszczowej. Ważne jest regularne badanie zdrowia, szczególnie u osób z otyłością brzuszną, aby monitorować stan narządów wewnętrznych i zapobiegać powikłaniom. Pod uwagę przy stawianiu diagnozy bierze się:

• Badanie wskaźnika masy ciała: BMI powyżej 30 kg/m² wskazuje na otyłość.

• Pomiary obwodu talii: szczególnie ważne przy otyłości brzusznej.

• Badania profilaktyczne: regularne kontrolowanie poziomu glukozy, lipidów i ciśnienia krwi pozwala na szybkie wykrycie zmian i wczesne wprowadzenie leczenia.

Otyłość a stłuszczenie wątroby

Jednym z częstych powikłań otyłości jest stłuszczenie wątroby, czyli nadmierne odkładanie się tłuszczu w tym narządzie. Stłuszczenie często przebiega bezobjawowo, jednak jego nieleczone formy mogą prowadzić do zapalenia, a nawet marskości wątroby.

Badanie metodą Fibroscan

Fibroscan to nieinwazyjne badanie pozwalające na ocenę stopnia stłuszczenia i włóknienia wątroby. Urządzenie stosowane w tej metodzie wysyła fale mechaniczne, które mierzą sztywność wątroby, co pozwala ocenić jej stan. Badanie jest szczególnie rekomendowane dla osób z otyłością, które są narażone na stłuszczenie wątroby. W Centrum Medycznym FutureMeds pacjenci z BMI powyżej 29 wykonać badanie Fibroscan bezpłatnie.

‍

Otyłość to poważne, złożone schorzenie, które wymaga wieloaspektowego podejścia, zarówno w kontekście profilaktyki, jak i leczenia. Przyczyny otyłości mogą być różnorodne – od czynników środowiskowych, przez genetyczne, hormonalne, po psychologiczne. Skutki otyłości wpływają nie tylko na stan fizyczny, ale też na zdrowie psychiczne, obniżając jakość życia i zwiększając ryzyko przedwczesnych zgonów. Dlatego tak ważne jest świadome podejście do zdrowia, dbanie o zrównoważoną dietę, aktywność fizyczną i regularne badania profilaktyczne.