Czym jest densytometria?

Densytometria to nieinwazyjne i bezbolesne badanie, które pozwala ocenić gęstość mineralną kości (BMD). Jest kluczowym narzędziem diagnostycznym, zwłaszcza w kontekście chorób takich jak osteoporoza i osteopenia. Badanie to dostarcza szczegółowych informacji na temat stanu kośćca i ryzyka złamań. Przeprowadzane jest za pomocą promieni rentgenowskich, które mierzą ilość minerałów, głównie wapnia, w kościach. Wyniki densytometrii pomagają lekarzom podjąć odpowiednie działania w przypadku stwierdzenia niskiej gęstości kości.

Z tego artykułu dowiesz się:

• Czym jest densytometria i dlaczego jest ważna.
• Jakie są normy i interpretacje wyników badania.
• Jak prawidłowo przygotować się do badania densytometrycznego.
• Jak wygląda badanie krok po kroku.
• Kto powinien rozważyć wykonanie densytometrii i jakie są przeciwwskazania.

Densytometria, znana również jako pomiar gęstości mineralnej kości czy badanie DEXA, jest procedurą, podczas której wykorzystuje się promienie rentgenowskie do oceny zawartości minerałów w kościach. Badanie to jest szczególnie pomocne w diagnozowaniu i monitorowaniu osteoporozy – choroby, która prowadzi do osłabienia kości i zwiększenia ryzyka złamań. Wynik densytometrii pozwala na ocenę, czy pacjent ma prawidłową gęstość kości, osteopenię (stan poprzedzający osteoporozę), czy też już występuje osteoporoza.

Wskazania do wykonania badania

Densytometria jest zalecana przede wszystkim osobom, które są narażone na ryzyko osłabienia kości i osteoporozy. Do głównych wskazań do wykonania tego badania należą:

• Wiek: kobiety po 60. roku życia oraz mężczyźni po 70. roku życia, ponieważ w tej grupie ryzyko osteoporozy znacząco wzrasta.
• Kobiety po menopauzie poniżej 60. roku życia, które mają dodatkowe czynniki ryzyka, takie jak wczesne przekwitnięcie, palenie papierosów czy niska masa ciała.
• Osoby z osteoporotycznymi złamaniami w przeszłości, które wskazują na osłabienie kości.
• Pacjenci przyjmujący leki, które mogą powodować utratę masy kostnej, np. długotrwała terapia glikokortykosteroidami.
• Choroby przewlekłe, takie jak reumatoidalne zapalenie stawów, niedoczynność tarczycy czy zaburzenia metaboliczne, które mogą prowadzić do utraty masy kostnej.
• Monitorowanie leczenia osteoporozy – badanie jest wykonywane regularnie w celu oceny skuteczności terapii.

Jak działa densytometria?

Densytometria działa na zasadzie pomiaru ilości promieniowania rentgenowskiego, które przechodzi przez kości. Mniejsza ilość promieniowania, która przenika przez kość, oznacza, że kość jest bardziej gęsta i ma więcej minerałów. Wynik tego badania jest wyrażany w jednostkach gęstości mineralnej kości (BMD) i porównywany z normami dla danej grupy wiekowej oraz płci.

Wyniki densytometrii są podawane jako wskaźniki T-score oraz Z-score:

• T-score pokazuje, jak gęstość kości pacjenta porównuje się do normy dla zdrowych, młodych osób w wieku 20–29 lat.
• Z-score uwzględnia porównanie gęstości kości z osobami o tej samej płci i wieku.

Jak przygotować się do densytometrii?

Badanie densytometryczne jest stosunkowo proste i nie wymaga skomplikowanych przygotowań. Oto kilka wskazówek, które warto wziąć pod uwagę przed badaniem:

• Unikaj suplementów wapnia: na 24 godziny przed badaniem nie powinno się zażywać suplementów zawierających wapń, ponieważ mogą one zafałszować wynik.
• Brak metalowych przedmiotów: w dniu badania nie należy nosić biżuterii ani metalowych przedmiotów, ponieważ mogą one zakłócać pomiar. Ubrania również nie powinny zawierać metalowych elementów.
• Nie musisz być na czczo: densytometria nie wymaga od pacjenta pozostawania na czczo. Możesz normalnie spożywać posiłki przed badaniem.

Przebieg badania densytometrycznego

Badanie densytometryczne jest szybkie, bezbolesne i trwa zazwyczaj kilka minut. Oto jak przebiega:

1. Przygotowanie pacjenta: zostaniesz poproszony o położenie się na stole badawczym. Nad twoim ciałem będzie przesuwane ramię urządzenia densytometrycznego, które emituje promienie rentgenowskie.
2. Pomiar gęstości kości: promienie przechodzą przez kość, a specjalny detektor mierzy, ile promieniowania przeniknęło przez tkankę kostną.
3. Analiza wyników: wyniki są przetwarzane przez urządzenie i przekazywane lekarzowi, który je interpretuje.

Wyniki są wyrażane w jednostkach BMD i oceniane na podstawie norm wiekowych i płciowych.

Normy i interpretacja wyników densytometrii

Wyniki densytometrii są interpretowane w oparciu o T-score i Z-score. Oto, jak czytać te wyniki:

• T-score ≥ -1,0: norma – gęstość kości jest prawidłowa.
• T-score od -1,0 do -2,5: osteopenia – obniżona gęstość kości, co oznacza większe ryzyko osteoporozy.
• T-score ≤ -2,5: osteoporoza – znacznie obniżona gęstość kości, co zwiększa ryzyko złamań.

Czynniki mogące mieć wpływ na wynik badania

Aby wynik densytometrii był miarodajny, należy wyeliminować wszelkie czynniki, które mogą go zaburzać. Wśród tych czynników wymienia się:

• Duże zmiany zwyrodnieniowe kości, które mogą zwiększać ich widoczną gęstość na obrazie rentgenowskim.
• Złamania w badanym obszarze, które mogą zniekształcać wynik pomiaru.
• Metalowe implanty lub protezy, które mogą zakłócać przepływ promieni rentgenowskich i wpłynąć na wynik badania.
• Niewłaściwa pozycja ciała podczas badania, która może zniekształcić pomiar gęstości kości.
• Zbyt gruba warstwa tkanek miękkich, która może osłabić promieniowanie rentgenowskie, co wpłynie na wynik.
• Poruszanie się podczas badania, co prowadzi do nieprecyzyjnych wyników.
• Niedokładna kalibracja urządzenia lub niewłaściwe przygotowanie do badania, takie jak zażywanie suplementów wapnia na dobę przed pomiarem.

FAQ – najczęściej zadawane pytania

Czy densytometria jest szkodliwa?

Densytometria jest badaniem bezpiecznym. Dawka promieniowania rentgenowskiego stosowana podczas badania jest niewielka i nie niesie ze sobą ryzyka poważnych powikłań.

Jak często można wykonywać densytometrię?

Densytometrię można wykonywać co roku, jeśli wyniki są prawidłowe. W przypadku stwierdzenia osteoporozy lekarz może zalecić częstsze kontrole.